Ομαδικές ταυτίσεις και ποδόσφαιρο

Μου άρεσε πολύ το ότι έγινε αυτή η κουβέντα, που διάβασα εκ των υστέρων. Αυτό που περιγράφεις old boy είναι ο μηχανισμός της ομαδικής ταύτισης, ιδωμένος από την πλευρά αυτού που ταυτίζεται, και μάλιστα μετά την λήξη της (ή μήπως όχι ακόμη;). Είναι κάτι αναγκαίο η ταύτιση, διότι άνευ αυτής δεν θα μπορούσαμε να μεγαλώσουμε, να ενηλικιωθούμε, δεν θα είχαμε κανένα "είδωλο", με το οποίο ακριβώς να ταυτιστούμε, συνειδητά ή ασυνείδητα. Η ταύτιση με άλλους αρχίζει από τότε που βγαίνουμε στο φως, πρώτα με τη μητέρα, μετά με τον πατέρα ή τα υποκατάστατά του. Το συναίσθημα του ότι "είμαι μέλος" κάποιας ομάδας πηγάζει από κει.


Όμως, θα πρέπει να γνωρίζεις κιόλας ότι η ταύτιση είναι και δίκοπο μαχαίρι, ειδικά ως ασυνείδητη. Αυτά που με τόσο ωραίες κουβέντες περιγράφεις, όλα όσα δημιουργούν το υψιπετές συναίσθημα της συμμετοχής για τον συμμετέχοντα, που αποτελεί μέρος ευρύτερων ομάδων κλπ, είναι ακριβώς το ίδιo με όσα ζήσανε φερ' ειπείν οι Γερμανοί που έφεραν το Χίτλερ στην εξουσία (το πάω μακριά; Ας είναι, έστω ως νοητικό πείραμα). Εκεί οι ταυτίσεις ήσαν ασυνείδητες εν πολλοίς, ήταν κυρίως με τους αφρούς στο στόμα του ορυομένου δικτάτορα που ταυτίζονταν οι οικογενειάρχες γερμανοί, δεν ήταν λοιπόν και τόσο περίεργο που τον ψήφισαν after all. Βέβαια, ασυνείδητη ταύτιση σημαίνει ότι δεν αισθάνονταν πως ταυτίζονταν με τα κακά στοιχεία του, αλλά με το "όραμά" του για τη Γερμανία κλπ.


Μη με παρεξηγήσεις, δεν λέω ότι είναι το ίδιο πράγμα, είναι κάτι τελείως διαφορετικό, το ποδόσφαιρο είναι πρωτίστως μια συμβολική αναμέτρηση στο μυαλό των οπαδών και υποστηρικτών, της οποίας κινητήρια δύναμη είναι μια πραγματική και στυλιζαρισμένη αναμέτρηση εντός πλαισίων και βάσει κανόνων, και ως τέτοια προκαλεί ταυτίσεις, αλλά ο μηχανισμός που στήνεται στην ψυχή είναι ο ίδιος, τα συναισθήματα που δοκιμάζουν οι ταυτιζόμενοι ομοίως. Κι εγώ χάρηκα, ενθουσιάστηκα που κερδίσαμε στην Πορτογαλία, η καρδιά μου πήγαινε να σπάσει κατά τη διάρκεια των αγώνων. Κανένας δεν μπορεί να μου στερήσει το συναίσθημα αυτό. Όμως μετά τον αγώνα... μετά θα πρέπει να έχουμε τη διαύγεια και την ψυχραιμία να δούμε τα πράγματα και αλλιώς. Ίσως ο Νίκος Δήμου να φάνηκε σαν παραφωνία, αλλά όπως και να το έθετε, ως παραφωνία θα φαινόταν αν το επικρατούν κλίμα ήταν αυτό. Μετά τη γιορτή και το όργιο, αρχίζουμε να παίρνουμε ξανά τις αποστάσεις μας. Συμφωνώ, ο άνθρωπος ίσως να είναι γκρινιάρης, με ενδιαφέροντα τρόπο όμως. Στο περιοδικό ΡΑΜ κρατούσε μια στήλη ακριβώς γεμάτη γκρίνια για τα απρόβλεπτα του λογισμικού και του υλικού κλπ, τη στιγμή που ακριβώς αυτά τα απρόβλεπτα του δίναν τη δυνατότητα να γράφει.


Η αλήθεια είναι πως ίσως ο εσώτατος πυρήνας του εαυτού μας να είναι όντως "ένας άλλος", να μην υπάρχει δηλαδή αυθεντικότητα όπως την εννοούν ίσως οι περισσότεροι, ως κάτι τελείως δικό μας. Ναι, αυτό που είμαστε έχει έρθει απ' έξω, και βέβαια ως "τραύμα". Έτσι είμαστε επιρρεπείς σε κάθε είδους ταυτίσεις, που τις περισσότερες φορές μας διαφεύγουν, αλλά και όταν ακόμη τις αναγνωρίσουμε, και πάλι δεν τις εννοούμε. Το ότι όμως αναγνωρίζω κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι νομιμοποιώ και κάθε του δυνατή έκφανση.


Όσο για την Ντόνα Ταρτ και την "Μυστική Ιστορία", δεν νομίζω ότι μιλάει από πρώτο χέρι. Οι μεταφορές που χρησιμοποιεί: το πέπλο, που όταν το ανασηκώνω ή το σκίζω βλέπω κατά πρόσωπο τη "γυμνή τρομακτική ομορφιά", αυτές είναι μεταφορές αποκάλυψης της κεκρυμμένης αλήθειας. Η ίδια η αλήθεια όμως ίσως είναι προϊόν της απόκρυψης, του μηχανισμού αυτού, ως αναγκαίου. Το πέπλο μπορεί να μη κρύβει παρά τον εαυτό του, ή ίσως τίποτε άλλο εκτός από μια πεζότητα, ή και κάτι το τρομακτικό, που κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αντέξει, όπως και να το ονομάσουμε. Χρησιμοποιεί και μεταφορές καταβροχθισμού, κατασπαραγμού, διάλυσης στο μεγάλο στομάχι του απολύτου και εκ νέου γέννησης. Εγώ βλέπω μάλλον εδώ ακριβώς την φαντασίωση της "εκ νέου γέννησης" ως φαντασίωση αθανασίας. Ωραία θα ήταν [και πάλι ίσως], αν συνέβαινε, αλλά έλα ντε που δεν συμβαίνει έτσι.


Αυτά έτσι πρόχειρα, και ζητώ συγγνώμη για το άκομψο του ύφους και το ατημέλητο της εκφράσεως.


[τα παραπάνω ήσαν το πρώτο μου σχόλιο στο blog του old boy, που επειδή ήταν κάπως εκτεταμένο, το κατέστησα και κανονικό post στο δικό μου βλόγιον].